Izvor: Radio Televizija Vojvodine, 20.Nov.2018, 14:04   (ažurirano 02.Apr.2020.)

Serijal RTV "Prisajedinjenje 1918. godine - Svedoci istorije": Srbi iz Baranje - Teodor Čvarković

Među uglednim Srbima iz Baranje koji su učestvovali u radu Velike narodne skupštine bio je i Teodor Čvarković, zemljoradnik iz Darde. Slobodarske nacionalne ideje tada su pretekle težnje Ugarske da pripoji Baranju.

Srbi koji žive na desnoj obali Dunava u Baranji, oduvek su imali duboku nacionalnu ideju.

To potvrđuje i činjenica da su dali čak 110 dobrovoljaca u Prvom svetskom ratu.

Ni Dunav, ni novembarsko loše vreme i kratak rok od dva dana nisu >> Pročitaj celu vest na sajtu Radio Televizija Vojvodine << bili prepreka da se organizuju i daju predstavnike za Veliku narodnu skupštinu.

"Kada su dobili poziv da dođu u Novi Sad, kao da ih je ogrejalo sunce", kaže istoričar Petar Matić.

Ratni uspesi bili su pozivnica za Srbe u Baranji.

"I oni su na temelju toga što su zaista dali, doprinos u Prvom svetskom ratu, dali su žrtve, dali su ideju, dali su sve svoje nacionalno, najviše ono romantičarsko", kaže Petar Matić, istoričar.

"To je 1918. godina, deseti, odnosno 23. novembar. Znači jedino su Srbi ušli u taj narodni odbor, po instrukcijama novosadskog velikog odbora i doneli odluku jednoglasno. Smernica je bila kako piše taj veoma pismen čovek, koji je vodio zapisnik, perovođa kako kažu tada, Svetozar Panić. On je napisao: sastali smo se, naveo je ime predsednika odbora, to je bio, ključna ličnost u to vreme, učitelj Dušan Milutinović, on je imao šest članova odbora, a onda njih 105 učesnika te skupštine koja je odlučila da imenuje Teodora Čvarkovića za svog poslanika na Velikoj narodnoj skupštini koja će se održati za dva dana", kaže Matić.

U školskoj sali, gde mu je nekada sedeo čukundeda Teodor Čvarković, danas je Radomir, njegov čukununuk, trenutno na funkciji zamenika župana Osječko-Baranjske županije.

"Rođen je 1863 u Dardi. Bio je domaćin, zemljoradnik. Ono što znamo i pre Prvog svetskog rata bio je opštinski odbornik, a eto 23. novembra 1918. godine u ovoj sali koju smo imali prilike da vidimo u porti naše pravoslavne crkve u Dardi je bio izabran aklamacijom jednoglasno da bude na Velikoj skupštini u Novom Sadu. Još informacija koju znamo, koja je ostala, da je on kasnije zbog tog svog učešća nagrađen i mestom senatora u Senatu Kraljevine SHS. Preminuo je 1934. godine, na žalost njegovih fotografija nemamo", kaže Radomir Čvarković, čukununuk.

Danas je u Dardi Srba manje nego 1918. potvrđuje protojerej Đorđe Kovačević.

"Trenutno u Dardi, po mom popisu, kada sam svetio Bogojavljensku vodicu, ima negde oko 165 kuća, u Dardi, od toga je više od pola staračkih domaćinstava. Na žalost, mladi odlaze po svetu za nekim boljim životom, imamo samo sahrane, najmanje krštenja i venčanja", kaže Đorđe Kovačević, protojerej.

Oni koji su ostali, ipak, čuvaju uspomene na 1918. i imaju jednu od najboljih fotomonografija o periodu Velikog rata i fotografiju grba Vojvodine iz tog vremena , sa grbom Baranje u donjem desnom uglu.

Nastavak na Radio Televizija Vojvodine...