Izvor: Press, 15.Feb.2019, 15:25   (ažurirano 02.Apr.2020.)

USTANAK, PA USTAV ZA PONOS Srbija danas slavi Sretenje, datum koji je dva puta obeležio njenu istoriju

Srbija danas slavi Sretenje - dan državnosti koja je baš 15. februara oblikovana na dva načina - Prvim srpskim ustankom 1804. godine i prvim Ustavom Knjaževstva Srbije 1835. godine, tada jednim od najdemokratskijih u Evropi.
Foto:Blic
Dakle, na današnji dan 1804. godine doneta je odluka o podizanju Prvog srpskog ustanka, koji je bio najveći organizovani narodni bunt u istoriji Osmanskog carstva, >> Pročitaj celu vest na sajtu Press << jedne od najvećih i najdugotrajnijih imperija. Istog datuma, ali 1835. godine u Kragujevcu je izdat i pod zakletvom potvrđen prvi Ustav Knjaževstva Srbije - Sretenjski ustav. Na tan način Srbija je, kako ističe istoričar Predrag Marković, spojila dve divne tradicije koje nema nijedna država.

- Jedna tradicija je borbena, imamo narod koji se podigao na ustanak. Posle je donet i Sretenjski ustav, najdemokratskiji ustav istočno od Belgije i Francuske. Tim ustavom Srbija je postala demokratskija zemlja od Francuske, Austrije i Rusije i u tom periodu najviše je ličila na Ameriku - naglašava Marković.
U prilog tome najviše svedoče poglavlja Ustava koja se pozivaju na Deklaraciju o pravima čoveka i građanina, najvažniju tekovinu Francuske buržoaske revolucije. Tekst ustava je bio brzo pripremljen, za svega dvadesetak dana, najviše zahvaljujući njegovom glavnom autoru, učenom Dimitriju Davidoviću iz Zemuna, tadašnje Austrije, istaknutom novinaru, političaru, diplomati, knjaževom sekretaru, uredniku "Novina srbskih" i velikom poštovaocu francuskih institucija.
 



Foto: RAS / RAS Srbija
Ipak, Ustav je bio na snazi samo dve nedelje, pošto su protiv njega bili Osmansko carstvo, Rusija i Austrija, kao i knez Miloš Obrenović.
Uzroci donošenja prvog srpskog Ustava pre svega leže u karakteru vladavine kneza Miloša, odnosno u pokušaju da se ograniči njegova apsolutistička vladavina, pošto je Miloš državu doživljavao kao lični posed. To je dovelo do dizanja brojnih buna koje su imale za cilj da ograniče Miloševu vlast. Miletina buna iz januara 1835. bila je neposredan povod za donošenje ustava.
Foto: Profimedia
Karađorđe na današnji dan podigao Prvi srpski ustanak
Inače, u Srbiji se Sretenje kao Dan državnosti proslavlja od 15. februara 2002. godine, prema Zakonu o državnim i drugim praznicima donetim 11. jula 2001. godine.
 



Najvažnije odredbe Sretenjskog ustava:
podela vlasti na zakonodateljnu, zakonoizvršiteljnu i izvršnu centralni organi vlasti su knez, Državni sovjet i Narodna skupština knez je šef države, koji “poslušavši Državni sovjet, daje zakone i uredbe”. Njegovo dostojanstvo je nasledno. Nasleđuju ga muški potomci, ako ih nema, muški potomci kneževog brata, ako ni njih nema, muški potomci kneževih kćerki. proglašeno je načelo nezavisnosti sudstva, a sudska vlast pripadala je okružnim sudovima, Velikom sudu (kao apelaciji) i odeljenju Državnog sovjeta. prava građana koja su proklamovana Ustavom: neprikosnovenost ličnosti, pravo na zakonito suđenje, sloboda kretanja i nastanjivanja, nepovredivost stana, pravo na izbor zanimanja. činovnici su na položaju doživotno. Njihov položaj je nenasledan. Mogu biti otpušteni samo uz sudsku krivicu. Imaju pravo na penziju. Ne smeju se baviti trgovinom ni zanatstvom.
Pogledaj vesti o: Dan državnosti Srbije

Nastavak na Press...