Izvor: Večernje novosti, 22.Sep.2014, 02:00   (ažurirano 02.Apr.2020.)

Srbi, čarobnjaci pod američkim koševima

Da košarkaška istorija Srba i Amerikanaca nije povezana samo utakmicama za zlatno i srebno odličje na svetskim prvenstvima i olimpijadama već i majstorima pod koševima koji su stvarali američki profesionalni basket svedoče imena dvojice igrača, Zdravka Bate Govedarice i Pitera Pita Maravića.Prvi je igrao za čuveni Harlem i ušao u idealni tim SAD, a drugi je i danas rekorder Amerike sa, prosečno, 44 koša po utakmici. „Novosti“ otkrivaju ko su ovi Srbi, pioniri američke profesionalne >> Pročitaj celu vest na sajtu Večernje novosti << košarke i članovi Kuće slavnih sportista sveta. Sin Ane i Todora Govedarice, emigranta koji je još pre Prvog svetskog rata iz Avtovca u Hercegovini, preko Trsta, emigrirao u SAD, rođen je 1928. godine u Čikagu. Odrastao je kao najmlađe dete pored tri sestre Danice, Dejzi i Žozefine, i brata Vilijema, koji su ga zvali Bato. Zdravko Govedarica je sportsku karijeru započeo još u srednjoj školi, gde su skauti renomiranog univerziteta De Pol iz Čikaga primetili njegov talenat i ponudili mu punu sportsku stipendiju i dres kluba Blu Dimons iz Prve divizije NCAA košarkaške lige. Do kraja školovanja Bato je postao vođa i najbolji igrač tima postižući na trećoj godini 11,5 poena po meču, da bi na završnoj godini studija 1951. postao vodeći strelac ekipe sa 14 poena u proseku – otkriva nam Radoslav Rade Jokić, diplomirani sportski novinar i bivši košarkaš. Potom je karijera ovog mladog i visokog Hercegovca krenula munjevito prema sportskim visinama. Na izboru mladih košarkaša Govedaricu su kao 25. pika izabrali Sirakjuz Nešenelsi, profesionalna ekipa i preteča današnjih Filadelfija Seventisiksersa. Od izbora, do prvih Batinih profesionalnih nastupa u NBA, proteći će dve godine, jer je Govedarica mobilisan u američku vojsku i učestvovao je u Korejskom ratu. Užasi rata i dvogodišnja igračka pauza dosta uticali na to da njegova profesionalna karijera bude znatno skromnija. U sezoni 1953/1954. na 23 utakmice prosečno je postizao 3,3 poena i jednu asistenciju. Po završetku profesionalne karijere imao je sopstveni privatni biznis, a u slobodno vreme trenirao je volonterski školske košarkaške ekipe i bio pasionirani igrač golfa. U srpskoj zajednici bio je vrlo poštovan i dugo je aktivno učestvovao u radu Srpske nacionalne federacije “Jedinstvo” iz Čikaga – kaže Jokić. Izabran je 1974. u Kuću slavnih univerziteta De Pol, godinu dana kasnije postao je član Kuće slavnih države Ilinois. A 2006. izabran je za jednog od 50 najboljih košarkaša ikada rođenih. Baš te godine, tačnije 13. marta, završio se životni put Zdravka Bata Govedarice. U međuvremenu od 1947. do 1954. muški košarkaški tim Sveti Ilija osvajao je titule u ligi Srpskog narodnog saveza. Treneri ekipe bili su Džon Milanović, Nejt Lip, Pres Maravić, Džordž Danović. Srednjoškolski košarkaški tim iz Alikvipe osvojio je prvenstvo Pensilvanije 1949. godine, odigravši svih 29 utakmica bez poraza. Tu ekipu je trenirao Sem Milanović, a u njoj su igrali Miki Zernić, Džordž Danović, Ralf Greko. Skoro 2.000 stanovnika Alikvipe putovalo je do Filadelfije 300 milja da bi gledalo finale u kojoj je ta ekipa pobedila. Tim Sveti Ilija promenio je 1960. ime u Alikvipa Serbs i tek od sedamdesetih ponovo počeo da osvaja prvenstvo Srpskog narodnog saveza. Tih godina oformljen je i ženski košarkaški tim. Upravo taj grad Alikvipa dao je dvojicu najvećih američkih košarkaša. Prvi je bio Petar Maravić, zvani Pres, otac sina Pitera Maravića. Sami Amerikanci govore da je Petar Pres Maravić, potomak Krajišnika (1915–1987), bio jedan od najboljih studentskih košarkaških trenera svih vremena. Revolucionarno je izmenio ovaj sport za 37 godina koliko je bio trener. Međutim, upamćen je i po tome što je bio otac i trener najboljeg koledž igrača i uzbudljivog profesionalnog košarkaša Pitera Pita Maravića. Mladi Pit je rođen 1947. Završio je srednju školu u Raleju 1965. godine, i pošto je bio jako mršav, godinu dana je proveo na Vojnoj akademiji Edvards, gde je dobio na mišićnoj masi. Kad god je Pit igrao, osam hiljada ljudi dolazilo bi u halu na utakmicu. Sezone, 1967/68, bile su posebno uspešne: 14 pobeda i 12 poraza. Pit Maravić bio je mag za postizanje koševa – ubacio je 141 poen u prve tri utakmice, a 1.138 poena na kraju sezone. To je u proseku bilo 43,8 poena po utakmici, najviše u dotadašnjoj istoriji košarke. Pištolj Pit je postavio četiri nacionalna rekorda i devet rekorda LSU koledža. Postao je i ostao treći najbolji strelac NCAA lige. Stigao je u NBA kao 3. pik sa drafta 1970. godine. Nastupao za nejaku Atlantu, ništa jači Nju Orleans i Jutu Džez. Tek u poslednjoj sezoni otišao je u tada dominatni Boston, ali nije imao sreću da osvoji prsten – tvrdi košarkaški hroničar Matija Ninković. Izabran je u brojne „sveameričke“ timove, a marta 1968. godine našao se na naslovnoj strani lista Sports ilustrejted, u kom je objavljen dugačak tekst o Maravićima, ocu i sinu. Najbolji amaterski igrač košarke, Pistol Pit je pod vođstvom svog oca Petra Maravića, postao legenda SAD. Postigao je 3.667 poena za tri sezone na koledžu. Njegov rekord u NCAA nikad nije oboren. Otac Petar i sin Piter Maravić uneli su revoluciju u igranje košarke. Ova igra je zbog Maravića postala brza, a driblanje i davanje koševa je kao i kod Govedarice postalo umetnost. Milioni dece u Americi sedamdesetih i osamdesetih hteli su da budu kao Pistol Pit. PIŠTOLj PIT Piter Maravić je upamćen kao nenadmašni zabavljač, verovatno najveći inovator i dribler u istoriji NBA. Preminuo je 5. januara 1988. od srčanog udara na košarkaškom terenu u 41. godini. Iza sebe je ostavio suprugu Džeki i dva sina, Džošuu i Džejsona Maravića. Na koledžu LSU je 1988. godine nova košarkaška sala nazvana Pit Maravić Asembli Centar. SRPSKA LIGA U SAD je 1934. stvorena i Srpska crkvena košarkaška liga u kojoj su igrali Petar i Laza Maravić, Sem i Džon Milanović. Prvi tim koji su Srbi sponzorisali bila je ekipa crkve Sveti Ilija u Pensilvaniji, oformljena 1934. godine. Igrali su u crkvenim ligama, a dve godine kasnije učestvovali su na turniru Srpskog narodnog saveza i osvojili ga. Mnogi od igrača ovog tima, kao što su Pres Maravić, Nik Kosanović, Bil Pilipović, kasnije su postali treneri ili zvezde koledž košarke.
Pogledaj vesti o: Košarka

Nastavak na Večernje novosti...